آناتومی ستون فقرات

آناتومی ستون فقرات

ستون فقرات از مهره های استخوانی و دیسک بین مهره ای تشکیل شده که این مهره ها توسط لیگامان های قوی به هم متصل شده و عضلات اطراف مهره ها نیز باعث تقویت استحکام آنها می شود.

مجموعا 33 مهره وجود دارد:

7 مهره گردن (Cervical)

12 مهره پشتی (Thorasic)

5 مهره کمری (Lumbar)

5 مهره ساکرال (Sacral)

4 مهره دنبالچه (Coccyx)

پنج مهره ساکروم به همدیگر متصل می شود و مجموعا یک قطعه را تشکیل می دهد و چهار مهره دنبالچه نیز به همدیگر متصل شده و تشکیل یک قطعه را می دهند.

ساختمان مهره در هر سگمان با سگمان دیگر متفاوت است اما اکثر مهره ها حاوی اجزاء زیر می باشند:

1- جسم مهره (بادی) در قدام

2- پدیکول (دو عدد)

3- لامینا (دو عدد)

4- زایده خاری

5- زواید عرضی

6- فاست

فاست یا زواید مفصلی (Articular Process) در طرفین قوس خلفی مهره وجود داشته، در هر طرف قوس مهره ای دو فاست فوقانی و تحتانی وجود دارد که طرز قرارگرفتن این فاست ها در سگمان های مختلف متفاوت است، اتصال هر مهره به مهره مجاور از طریق این فاست ها می باشد. جهت فاست ها عامل تعیین میزان فلکسیون، اکستانسیون و چرخش هر سگمان مهره ای می باشد.

زایده خاری (spinus process) و زواید عرضی (Transvers Process) به عنوان اهرم هایی برای اتصال عضلات اطراف مهره می باشند.

طول ستون فقرات در مردان بالغ cm 72 و در زنان 10-7 سانتی متر کمتر می باشد. کانال نخاع در تمام طول ستون فقرات وجود داشته و باعث حفاظت نخاع و ریشه های عصبی دم اسب می شود.

آناتومی مهره های گردن

ستون مهره های گردن از هفت مهره تشکیل شده است. از خصوصیات مهره های گردن وجود یک سوراخ در قاعده زائده عرضی می باشد که از داخل آن شریان ورتبرال (مهره ای) عبور می کند. به علت تفاوت آناتومیک مهره اول و دوم گردن با سایر مهره های گردن، به طور جداگانه توضیح داده می شود.

مهره اول گردن(اطلس)

این مهره فاقد جسم مهره و زایده خاری می باشد. شامل دو توده طرفی است که از جلو توسط قوس قدامی و از طرف عقب توسط قوس خلفی به یکدیگر متصل شده و یک حلقه استخوانی را تشکیل می دهند. هنگامی که اطلس و دومین مهره گردن با یکدیگر مفصل می شوند زایده دنس (ادنتوئید) مهره دوم گردن در قسمت پشت قوس قدامی اطلس قرار گرفته و در عقب نیز توسط لیگامان عرضی نگه داشته می شود.

هر توده طرفی دارای 6 سطح می باشد. سطح فوقانی دارای یک رویه مفصلی است که با کندیل استخوان اکسی پیتال طرف خود مفصل می شود. سطح داخلی محل اتصال لیگامان عرضی می باشد که زایده ادنتوئید را از پشت نگه می دارد. این لیگامان سوراخ مهره ای اطلس را به دو قسمت قدامی و خلفی تقسیم می کند، قسمت قدامی جایگاه دنس و قسمت خلفی که بزرگتر است محل عبور نخاع و لایه های مننژ می باشد. در زیر رویه مفصلی فوقانی، شیاری وجود دارد که محل عبور شریان ورتبرال و عصب ساب اکسی پیتال می باشد. در قاعده زایده عرضی، سوراخی می باشد که از داخل آن شریان و ورید ورتبرال و عصب سمپاتیک عبور می کند.

مهره دوم گردن(axis)

از سطح فوقانی تنه آن یک زایده مخروطی به طول تقریبی cm 1.5 به نام زایده ادنتوئید به سمت بالا جدا می شود. این زایده توسط لیگامان هایی به استخوان اکسی پیتال و فورامن ماگنوم متصل می شود.

خصوصیات سایر مهره های گردنی

تنه مهره معمولا کوچکتر از مهره های دیگر است. زایده خاری در انتها دو شاخه (Bifid) می باشد.

در قاعده زایده عرضی، سوراخ عرضی وجود دارد که از داخل آن شریان ورتبرال، شبکه وریدی و شبکه سمپاتیک عبور می کند. به استثنای مهره هفتم گردن که سوراخ عرضی آن فقط حامل ورید مهره ای فرعی می باشد.

زایده خاری مهره هفتم گردن دراز بوده و دو شاخه نمی باشد. زواید مفصلی (Articular Process) به صورت بیضی شکل می باشند و در سطوح مایل قرار می گیرند.

مفاصل و لیگامان های کرانیوورتبرال

دانستن و فهم آناتومی این ناحیه از نظر درک ضایعات این منطقه حائز اهمیت است. این ناحیه شامل استخوان اکسی پیتال- مهره اطلس (C1) و مهره Axis (C2)، مفاصل و لیگامان های بین آنها می باشد.

مفاصل و لیگامان های بین استخوان اطلس و اکسی پیتال

(Atlanto-occipital joints)

1- Anterior atlanto-occipital membrane

به صورت یک بافت فیبروزه پهن بوده که حاشیه قدامی فورامن ماگنوم را به حاشیه فوقانی قوس قدامی اطلس متصل می کند.

2- Posterior atlanto-occipital membrane

به صورت یک بافت فیبروزه بین حاشیه خلفی فورامن ماگنوم و حاشیه فوقانی قوس خلفی مهره اطلس قرار می گیرد.

مفاصل و لیگامان های بین مهره C1-C2 (Atlanto Axial joint)

1- Lateral Atlanto Axial joint

2- Medial Atlanto Axial joint

3- Transvers atlanal Ligament

لیگامان عرضی (ترانسورز) به صورت یک باند فیبروزه قوی بین دو برجستگی داخلی استخوان اطلس قرار داشته و زایده ادنتوئید را در محل ثابت نگه می دارد. از فیبرهای سطحی تر آن دو دسته الیاف به سمت بالا و پایین حرکت می کند، الیاف بالایی به سطح فوقانی قاعده استخوان اکسی پیتال و الیاف تحتانی به سطح خلفی جسم مهره Axis (مهره C2) متصل می شود. مجموعه لیگامان های فوق (لیگامان ترانسورز و الیاف صعودی و نزولی آن) به نام لیگامان Cruciform نامیده می شود.

لیگامان های بین مهره Axis و اکسی پیتال

1- Tectorial membrane

از قسمت خلف حاشیه قدامی فورامن ماگنوم  شروع شده، از پشت زایده ادنتوئید عبور کرده و به سطح خلفی جسم مهره C2 متصل می شود، ادامه آن لیگامان طولی خلفی می باشد.

2- Alar Ligament

به صورت دو نوار فیبروزه بوده که از دو طرف نوک (آپکس) زائده ادنتوئید شروع شده و به سطح داخلی کندیل های اکسی پیتال وصل می شود.

3- Apical Ligament

از آپکس زائده ادنتوئید (دنس) به حاشیه قدامی فورامن ماگنوم وصل می شود.

4- Ligamentum Flavum

لیگامان فلاوم یا لیگامان زرد در کل ستون فقرات وجود دارد و لامینای دو مهره  مجاور را به هم متصل می کند. بافت اصلی آن بافت الاستیک زرد بوده که فیبرهای عمودی آن از سطح قدامی تحتانی لامینای مهره بالایی به سطح فوقانی خلفی لامینای مهره پایین متصل می شوند. این لیگامان در ناحیه گردن از همه درازتر و در ناحیه کمر از همه ضخیم تر می باشد. الیاف آن در قسمت مرکز از همدیگر جدا بوده و در قسمت لاترال نیز به کپسول مفصلی متصل می شود.

5,6- interspinous and supraspinous ligaments

این لیگامان ها زواید خاری دو مهره مجاور را به هم مرتبط کرده و مانع هیپرفلکسیون گردن می شوند. در ناحیه گردن ضعیف تر بوده و هرچه به سطوح پایین تر می رسد قویتر می شوند. لیگامان سوپرا اسپینوس به صورت یک نوار طولی بوده که از هفتمین مهره گردن تا ساکروم امتداد داشته و زواید خاری مهره ها را به هم وصل می کند. در ناحیه گردن، از برجستگی خارجی استخوان اکسی پیتال تا زایده خاری هفتمین مهره گردن به صورت یک باند فیبروزه طولی ادامه داشته که به نام لیگامان nuchae (نوکا) نامیده می شود.

7- Anterior Longitudinal Ligament

لیگامان طولی قدامی

یک باند لیگامانی قوی بوده که در طول سطح قدامی جسم مهره کشیده می شود و از قسمت قاعده استخوان اکسی پیتال تا ساکروم امتداد می یابد. نقش عمده آن جلوگیری از هیپراکستانسیون مهره ها می باشد. مطالعات فیزیولوژیک نشان می دهد که حداکثر نیرو توسط این لیگامان در ناحیه گردن 50 نیوتن و در ناحیه کمر 600 نیوتن می باشد.

8- Posterior Longitudinal Ligament

لیگامان طولی خلفی

این لیگامان نیز به صورت یک باند لیگامانی طولی بوده که در قسمت خلف جسم مهره قرار دارد و از مهره C2 تا ساکروم امتداد دارد، و نسبت به لیگامان طولی قدامی نازکتر می باشد. نقش عمده آن جلوگیری از هیپرفلکسیون مهره ها می باشد، در ناحیه توراسیک قویتر بوده و در این ناحیه حداکثر تحمل آن 138-67 نیوتن نیرو می باشد.